Op 20 augustus is het Wereldmuggendag en daarom staan we elk jaar stil bij de grote gevolgen die de beet van een mug met zich mee kan brengen. In dit artikel hebben we het niet alleen over de gevolgen van een beet van de malariamug, een ziekte die enkel voorkomt in verre tropische landen, maar ook wat andere ziekten zijn die worden overgedragen door muggen. Want helaas liggen infectieziekten met bijhorende gezondheidsrisico’s ook dichter bij huis op de loer.
Waarom Wereldmuggendag?
Op 20 augustus 1897 ontdekte de Britste arts Ronald Ross dat de mug een parasiet overbrengt die malaria veroorzaakt. Tijdens één van zijn onderzoeken vond hij de malariaparasiet in het maagweefsel van de Anopheles mug (malariamug). Zijn werk bevestigde later dat muggen de vector zijn die de malariaparasiet van mens tot mens overdragen. Dit onderzoek heeft ervoor gezorgd dat 20 augustus in omgedoopt tot Wereldmuggendag.
Nu, 125 jaar later, worden infectieziekten door muggen nog steeds wereldwijd verspreid en deze ziekten zijn soms moeilijk te voorkomen en/of behandelen. De overheid en niet-gouvernementele organisaties zoals de Bill en Melinda Gates Foundation spannen zich in om de wereldwijde impact van muggen op menselijke populaties uit te roeien. Helaas zijn zij tot op heden niet geslaagd.
Ziekten overgedragen door muggen
Jaarlijks zorgen ziekten die zijn overgebracht door muggen voor honderdduizenden dodelijke slachtoffers. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) leidt alleen malaria al tot ongeveer 627.000 doden per jaar (WHO, 2020). Maar naast malaria zijn er nog meer virussen die door (tijger)muggen worden overgedragen en die mensen ontzettend ziek kunnen maken. Enkele infectieziekten zijn:
- Chikungunya, een virus overgedragen door de tijgermug (Aedes albopictus). Deze infectie veroorzaakt zware gewrichtspijn.
- Zika, een virus overgedragen door de tijgermug. Een infectie met zika kan ernstige geboorteafwijkingen bij zwangere vrouwen veroorzaken.
- Dengue, een virus overgedragen door de tijgermug. Deze infectie kan hoofdpijn, huiduitslag en gewrichtspijn veroorzaken. In het geval van een tweede besmetting kan het virus ook het ademhalings- en bloedsomloopsysteem aanvallen. Dit resulteert in interne bloedingen en kan fataal zijn.
- Gele koorts, een virus overgedragen door de gelekoortsmug (Aedes Egypti). Gele koorts komt voornamelijk voor in subtropische Afrikaanse landen. Enkele symptomen zijn koorts, rillingen, hoofdpijn, rugpijn en spierpijn.
Ongeveer 15% van de mensen die gele koorts krijgen ontwikkelen ernstige klachten die kunnen leiden tot bloedingen, shock, orgaanfalen en soms de dood. Een vaccin is beschikbaar en in sommige landen zelfs verplicht voor aankomst in het land.
- Westnijlvirus, overgedragen door de huismug (Culex). Deze infectieziekte is voor het eerst geïsoleerd in 1937 in Oeganda. De meeste mensen die dit virus oplopen ervaren geen klachten.
De levenscyclus van een mug
De mug heeft een complexe levenscyclus. Elke muggensoort heeft een eigen voorkeur voor een plek om eitjes te leggen. Malariamuggen geven bijvoorbeeld de voorkeur aan stilstaande plasjes water. Uit de eitjes komen waterlarven die uitgroeien tot volwassen muggen. Zowel de mannelijke als de vrouwelijke muggen voeden zich met nectar, maar de vrouwtjes voeden zich daarnaast ook met bloed. Hierdoor ontstaan muggenbulten. De vrouwtjes hebben dit bloed nodig om hun eitjes te leggen en zo de cyclus voort te zetten.
Malariamuggen kunnen grotere afstanden vliegen en zijn actief tussen zonsondergang en zonsopkomst. De tijgermug heeft daarentegen beperkte vliegambities en zijn overdag actief. De tijgermug geeft om die reden ook de voorkeur aan stedelijke gebieden, waardoor er altijd een bloedmaaltijd in de buurt is. Ook in Nederland en de rest van Europa wordt de tijgermug steeds vaker gesignaleerd. Lees hier meer over de tijgermug in Nederland. Elke mug heeft zijn eigen kenmerken. Lees hier hoe je de huismug, malariamug en tijgermug kunt herkennen.
Buy One, Give One
Bij Care Plus® streven we naar een malariavrije wereld in 2030. Dit doen we onder andere via ons Buy One, Give One programma waarbij 1% van de omzet gebruikt wordt om de wereld malariavrij te maken. Help je ook mee?
