DEET schrikt muggen op drie manieren af

Dat de geur en de smaak van DEET muggen afschrikt, was al bekend. DEET is al tientallen jaren het meest effectieve middel tegen insecten. Maar er is nog een derde manier die bijdraagt aan de bescherming tegen muggen. Recent onderzoek door een team van Amerikaanse onderzoekers laat zien dat ook contact met DEET door muggen als onprettig wordt ervaren.

Gelekoortsmuggen (Aedes aegypti) landen daarom liever niet op een met DEET ingesmeerde huid. Dat schrijven onderzoekers onder leiding van Leslie Vosshall van The Rockefeller University in New York deze week in het blad Current Biology.

DEET is een gelige olieachtige stof die niet heel snel verdampt. Dit zorgt ervoor dat het opgesmeerde laagje langer werkzaam blijft, maar anderzijds is het muggenverjagende effect van de geur daardoor wel beperkt. DEET weert insecten dan ook pas wanneer ze dicht in de buurt komen. Dit is ook wederom bewijs dat producten als armbandjes geïmpregneerd met DEET niet werken anders dan dat een mug niet op het armbandje zelf zal landen maar liever op de huid ernaast. Wie echter alle onbedekte huid goed insmeert met DEET, is urenlang tegen muggenbeten beschermd.

De bittere smaak van DEET

Mogelijk proeven muggen de stof, die door mensen als bitter omschreven wordt. Maar het is niet duidelijk of deze bittere smaak bijdraagt aan het afschrikken van bijtende muggen.

In het nieuwe onderzoek tonen Vosshall en haar collega’s met een serie proeven aan dat het de poten van de mug zijn die gevoelig zijn voor DEET. Een vrijwilliger smeerde zich in met DEET en trok een lange handschoen aan met één gaatje van anderhalve millimeter erin waarin de mug precies zijn snuit kon steken. Op deze manier kwamen alleen de monddelen van de mug in aanraking met de DEET, maar bleven haar pootjes op het latex van de handschoen staan. Muggen lieten zich op deze manier niet afschrikken door de DEET en beten even vaak als controlemuggen op een onbehandelde huid.

Daarom besloten de onderzoekers de poten in een volgende proef met een laagje sneldrogende lijm in te smeren. In eerdere onderzoeken bij fruitvliegjes werd dit ook gedaan om te onderzoeken of deze vliegjes met hun pootjes kunnen waarnemen of ze over voedsel lopen. Bij de muggen waarbij de pootuiteinden alle zes waren ingesmeerd met sneldrogende lijm bleek inderdaad dat ze niet meer gevoelig waren voor DEET op de huid.
DEET stoot muggen effectief af, op welke manier dan ook. Maar Vosshall hoopt dat dit inzicht kan leiden tot de ontwikkeling van nieuwe insectenwerende middelen, die gebruikmaken van de gevoelige muggenpoten.

“Het is vooral interessant omdat we dit middel echt al heel lang kennen, zo’n zeventig jaar”, zegt Bart Knols. Hij werkte niet mee aan het onderzoek, maar is entomoloog aan de Radboud Universiteit en schreef het boek ‘Mug’. Jaarlijks gebruiken zo’n 200 miljoen mensen DEET als bescherming tegen muggen.

“We wisten gewoon al die tijd wel dát het werkte, maar niet hoe.” Knols noemt het onderzoek ‘een eerste stapje in de ontrafeling van de werking van DEET’. “En als we dat positief doortrekken: dit onderzoek kan misschien meehelpen bij het vinden van nieuwe middeltjes die ook goed tegen muggen werken.”