Elk jaar op 20 augustus is het Wereldmuggendag met dit jaar extra aandacht voor de Aziatische tijgermug. Het is een dag die ons eraan herinnert dat muggen, ondanks hun kleine formaat, een grote impact kunnen hebben op de volksgezondheid. Maar op deze dag eren we ook het baanbrekende werk van Sir Ronald Ross, de Britse arts die het geheim van de malariamug ontrafelde en daarmee een nieuw tijdperk in de medische geschiedenis inluidde.
Een mug die de laatste jaren steeds meer aandacht krijgt, is de Aziatische tijgermug (Aedes albopictus). Deze invasieve soort heeft zich over verschillende delen van de wereld verspreid en heeft zich nu ook in veel Europese landen permanent gevestigd. In dit artikel vertellen we hoe hoe je de tijgermug kunt herkennen, verkennen we de mogelijke gevaren van de permanente vestiging van de Aziatische tijgermug in Europa en beantwoorden we enkele veelgestelde vragen over deze mug.
De Aziatische tijgermug herkennen
De Aziatische tijgermug is oorspronkelijk afkomstig uit Azië, zoals de naam al aangeeft. Deze mug staat bekend om zijn opvallende zwart-witte strepen op zijn lichaam en poten, waardoor hij gemakkelijk te herkennen is. De mug staat ook bekend om zijn agressieve bijtgedrag, dat vaak overdag plaatsvindt. Dit in tegenstelling tot veel andere muggensoorten die vooral ’s nachts actief zijn.
Mocht je een tijgermug weten te vangen of doodslaan, dan kun je hiervan melding doen bij de NVWA.
Aziatische tijgermug herkennen
Een beet van de Aziatische tijgermug herkennen
Het herkennen van een beet van een Aziatische Tijgermug kan soms lastig zijn, omdat de reactie van persoon tot persoon kan verschillen. Over het algemeen vertoont de beet echter vergelijkbare symptomen als die van andere muggenbeten. Er kan roodheid, zwelling en ernstige jeuk optreden op de plaats van de beet. Als iemand naast deze symptomen ook last heeft van koorts, hoofdpijn en gewrichtspijn, is het belangrijk om medische hulp te zoeken, omdat dit mogelijke tekenen kunnen zijn van door de mug overgedragen ziekten.
De Aziatische tijgermug in Europa
Afkomstig uit Zuidoost-Azië, is de tijgermug een moderne reiziger geworden en komt deze Europa binnen via internationale handels- en reisroutes. De Aziatische tijgermug heeft zich de afgelopen decennia verspreid naar verschillende delen van de wereld, waaronder delen van Noord- en Zuid-Amerika, Afrika en Europa.
Deze mug heeft zich inmiddels gevestigd in verschillende landen op het Europese continent en vormt daarmee een nieuwe uitdaging voor volksgezondheidsautoriteiten, gezien haar vermogen om snel en efficiënt nieuwe omgevingen te koloniseren.
Vector-gedragen ziekten en de tijgermug
Net als de malariamug staat de tijgermug bekend als vector (“overbrenger”) van verschillende infectieziekten, waaronder dengue (knokkelkoorts), chikungunya, zika en het westnijlvirus. In Zuid-Europa hebben uitbraken van dengue en chikungunya al tot ernstige gezondheidsproblemen geleid, terwijl wereldwijd ongerustheid is ontstaan over het zikavirus vanwege de verbanden met geboorteafwijkingen. De opkomst van deze infectieziekten in Europa benadrukt de noodzaak van verbeterde surveillance en muggenbestrijding, niet alleen voor overheden maar ook voor individuen. Het is essentieel dat we ons beter beschermen tegen muggenbeten, vooral omdat de tijgermug overdag actief is en goed gedijt in stedelijke gebieden.
Recordaantal Nederlanders besmet met dengue
Dit jaar zijn al er 112 meldingen binnengekomen van Nederlanders die besmet zijn geraakt met dengue (knokkelkoorts). Dit is evenveel als het totale aantal meldingen in heel 2023. Naar verwachting zijn er eind dit jaar meer dan 200 meldingen gedaan van knokkelkoorts. Volgens Angela Looyé van Eurocross is het onduidelijk of er ook Nederlanders zijn die knokkelkoorts in eigen land hebben opgelopen. De meeste meldingen komen van toeristen uit Indonesië, Thailand en Curaçao, maar er komen ook meldingen uit plaatsen rondom het Middelandse Zeegebied. Een stuk dichter bij huis dus!
De Mediterrane verbinding
Het Middellandse Zeegebied fungeert als een ideale broedplaats voor muggen, waaronder de tijgermug. Het gunstige klimaat en de overvloed aan waterbronnen bieden een ideale habitat voor deze mug. Dit heeft geleid tot een snellere verspreiding van de tijgermug in de regio en heeft het risico op lokale uitbraken van door muggen overgedragen ziekten vergroot.
De rol van klimaatverandering
Het verband tussen klimaatverandering en de opkomst van de tijgermug in Europa kan niet worden genegeerd. Stijgende temperaturen en veranderende neerslagpatronen hebben het voor deze mug gemakkelijker gemaakt om nieuwe gebieden te koloniseren. Als gevolg hiervan kunnen voorheen ongeschikte gebieden nu vatbaar zijn geworden voor de vestiging van de tijgermug.
Warmere zomers en mildere winters zorgen ervoor dat de tijgermug niet alleen in aantal toeneemt, maar ook een langer actief seizoen heeft, wat de kans vergroot op de overdracht van door muggen overgedragen ziekten. Bovendien leidt de toename van stilstaand water door meer regenval tot extra broedplaatsen, waardoor de muggenpopulatie sneller kan groeien. Dit vergroot het risico op de verspreiding van door muggen overgedragen ziekten in gebieden waar deze voorheen niet voorkwamen.
Mogelijke gevaren en impact in Europa
De komst van de Aziatische tijgermug naar Europa brengt potentiële gevaren met zich mee. Naast de irritatie en overlast die veroorzaakt wordt door de beten, bestaat het risico op het verspreiden van door muggen overgedragen ziekten. Europese gezondheidsautoriteiten volgen de verspreiding van deze mug nauwlettend en werken aan preventieve maatregelen om de mogelijke impact te verminderen. Dit omvat het verminderen van broedplaatsen, het adviseren van mensen om zich te beschermen tegen muggen en het monitoren van mogelijke ziekte-uitbraken.
Uitdagingen en kansen voor controle
Het bestrijden van de verspreiding van de Aziatische tijgermug vereist een gecoördineerde en geïntegreerde aanpak. Traditionele methoden van muggenbestrijding, zoals insecticiden en larviciden, zijn niet altijd effectief tegen de tijgermug. Het gebruik van innovatieve strategieën, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, zijn essentieel om de populaties van deze mug onder controle te houden en de verspreiding van ziekten te beperken. Een voorbeeld hiervan is het steriel maken van mannetjesmuggen en het uitzetten ervan in risicogebieden, wat kan leiden tot een drastische afname van de muggenpopulatie.
Muggenbewaking en vroegtijdige waarschuwingssystemen
Het belang van muggenbewaking kan niet worden onderschat. Vroegtijdige waarschuwingssystemen helpen bij het detecteren van mogelijke uitbraken en stellen volksgezondheidsautoriteiten in staat om tijdig in te grijpen om de verspreiding van ziekten te beperken. Het is bemoedigend dat in een aantal Europese landen informatie over de aanwezigheid van muggen en teken nu wordt opgenomen in weerberichten. Dit stelt inwoners in staat om persoonlijke maatregelen te nemen om muggenoverlast te beperken, zoals het verwijderen van waterpoeltjes rondom het huis, het gebruik van horren en klamboes, en het gebruik van insectenwerende middelen op de onbedekte huid.
Onderzoek naar muggen
Onderzoek naar muggen en door muggen overgedragen ziekten is essentieel om mogelijke risico’s te kunnen inschatten en met goede oplossingen te komen. Dit omvat het begrijpen van de genetica van muggen, de interactie tussen muggen en ziekteverwekkers, en de ontwikkeling van nieuwe technologieën voor muggenbestrijding. Het werk van pioniers zoals Ronald Ross heeft de weg geplaveid voor het begrijpen van de complexe wereld van muggen en ziekten, en het is aan ons om deze erfenis voort te zetten in onze strijd tegen de Aziatische tijgermug en andere gevaarlijke vectoren. Daarom is het terecht dat we hier in ieder geval één keer per jaar bij stilstaan op Wereldmuggendag!
Deze dag herinnert ons niet alleen aan de aanwezigheid van muggen en hun impact op onze wereld, maar benadrukt de opkomst van de Aziatische tijgermug in Europa en het belang van bewustwording en preventie. De agressieve aard van deze mug en zijn potentieel om ziekten over te dragen maken het een zorgwekkende toevoeging aan het ecosysteem. Door alert te blijven, samen te werken en passende maatregelen te nemen, kunnen we proberen de verspreiding van deze mug en de mogelijke gezondheidsrisico’s die ermee gepaard gaan, te beperken.
Hoe herken je een Aziatische tijgermug?
Je kunt de Aziatische tijgermug herkennen aan de volgende kenmerken:
- De tijgermug is klein en het lijfje is zwart-wit.
- De uiterste einden van de achterpoten zijn wit.
- De uiteinden van de palpen (monddelen bij de steeksnuit) zijn wit.
- Er loopt een witte streep vanaf de kop boven over de rug.
- Zowel de kop als het achterlijf wijzen omlaag.
Wat is het verschil tussen een gewone mug en een tijgermug?
Het onderscheid tussen een gewone mug en een Aziatische Tijgermug is niet altijd eenvoudig. Beide hebben vergelijkbare lichaamsvormen en gedrag, maar er zijn enkele belangrijke verschillen. Een duidelijk kenmerk van de Aziatische Tijgermug is de opvallende zwart-witte strepen op zijn lichaam en poten. Deze kenmerkende tekening maakt het gemakkelijker om hem te identificeren. Bovendien heeft de Aziatische Tijgermug een voorkeur voor actief zijn overdag, terwijl de meeste gewone muggen vooral ’s nachts actief zijn.
Wat gebeurt er als je wordt gebeten door een tijgermug?
Een beet van een Aziatische Tijgermug kan leiden tot jeuk en irritatie, vergelijkbaar met de reactie op beten van andere muggensoorten. Echter, wat de Aziatische Tijgermug zorgwekkend maakt, is zijn rol als vector voor verschillende ziekten. Deze mug kan ziekten zoals dengue, chikungunya en het zikavirus overdragen. Als iemand geïnfecteerd raakt met een van deze ziekten, kunnen symptomen variëren van milde koorts en spierpijn tot ernstigere complicaties. Het is belangrijk op te merken dat de Aziatische Tijgermug deze ziekten moet oppikken door een geïnfecteerde persoon te bijten voordat hij ze aan anderen kan doorgeven.
Welke ziektes kan de Aziatische tijgermug overbrengen?
Naast virussen kunnen tijgermuggen ook parasitaire wormen overbrengen op mens en dier. Ziektes die de tijgermug kan overdragen zijn:
- Chikungunya (milde koorts en gewrichtspijnen).
- Dengue of knokkelkoorts (plotse koorts, zware hoofdpijn, gewrichts- en spierpijn).
- Westnijlziekte (koorts, hoofdpijn, hersenvliesontsteking).
- Zikakoorts (koorts, tijdelijke gewrichtsklachten en huiduitslag).
Hoe kun je een tijgermugbeet voorkomen?
Er zijn verschillende manieren om de kans op muggenbeten te verkleinen. We zetten de belangrijkste tips op een rijtje.
1. Draag bij voorkeur lange, lichte en luchtige kleding, zoals een lange broek, een t-shirt met lange mouwen en sokken.
2. Spray de onbedekte huid in met een insectwerend middel op basis van DEET, Citriodiol® of Icaridin.
3. Verwijder potentiële broedplaatsen. Dit doe je door stilstaand water in en rondom je huis te verwijderen. Denk bijvoorbeeld aan emmers, bloempotten en verstopte dakgoten.
4. Blijf weg van plaatsen waar de mug is gesignaleerd, vooral tijdens de periode waarin de mug actief is. Bij de tijgermug is dit van zonsopgang tot zonsondergang.
5. Plaats horren voor je ramen en deuren om te voorkomen dat muggen je huis binnendringen.
6. Slaap onder een (geïmpregneerde) klamboe. Omdat tijgermuggen voornamelijk overdag actief zijn, is deze tip voornamelijk geschikt om andere muggen op afstand te houden.
Waar komt de tijgermug voor in Nederland?
De Aziatische Tijgermug is helaas de afgelopen jaren ook steeds vaker in Nederland gesignaleerd. De mug heeft zich geleidelijk verspreid via internationale handel en reizen. In Nederland is de mug vooral te vinden in stedelijke gebieden, waar het warmere klimaat en de aanwezigheid van stilstaand water ideale broedplaatsen bieden. Omdat de Aziatische Tijgermug bekend staat om zijn agressieve bijtgedrag en zijn vermogen om ziekten over te dragen, zijn er zorgen gerezen over de mogelijke impact op de volksgezondheid.
Bron: nvwa.nl
Wat moet je doen als je een tijgermug ziet?
Zie je een Aziatische tijgermug? Meld dit dan bij de NVWA via www.nvwa.nl/muggen. Via de button ‘meld vondst exotische mug’ kun je de datum en locatie van de mug doorgeven en eventuele foto’s meesturen.
(Bron: NVWA)
